ประจำเดือนเป็นเลือดที่เกิดจากการหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูก โดยมีฮอร์โมนอยู่สองชนิดคือ Estrogen และ Progesterone ทำหน้าที่ ควบคุมการสร้างและหลุดลอกของเยื่อบุโพรงมดลูก ซึ่งระดับฮอร์โมนทั้งสองจะมีความสัมพันธ์กับการตกไข่จากรังไข่ โดยแต่ละรอบเดือนจะมีช่วงเวลาประมาณ 26-30 วัน ขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล จึงทำให้ประจำเดือน ของแต่ละคนเกิดขึ้นเฉลี่ยเดือนละ 1 ครั้ง
ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ??
สุขภาพรอบเดือนของผู้หญิงเราปกติจะแบ่งเป็นรอบละ 24-35 วัน นานประมาณ 3-6 วัน โดยเลือดจะออกมากที่สุดในช่วงที่เป็นประจำเดือน 2 -3 วันแรก และมีปริมาณรวมประมาณ 35 มล. ค่อนข้างสม่ำเสมอ หลังจากมีประจำเดือนครั้งแรกแล้ว 5 ปี
ทำไมถึงมีประจำเดือนผิดปกติ
1. ผู้หญิงที่มีประจำเดือนปริมาณมาก (hypermenorrhea) อาจเกิดจากความผิดปกติทางฮอร์โมน เช่น ไทรอยด์ การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ หรืออาจทีเนื้องอกในโพรงมดลูกที่มักเริ่มเป็นในหญิงอายุ 35 ปีขึ้นไปได้
2. ผู้หญิงที่มีประจำเดือนมาน้อย (hyporenorrhea) อาจเกิดจากฮอร์โมนที่ผิดปกติ แต่ในผู้ป่วยที่เกิดอาการนี้หลังรับการขูดมดลูก อาจเป็นเพราะมีพังผืดในโพรงมดลูกเป็นได้
3. ผู้หญิงที่มีประจำเดือนกะปริกะปรอย (Metrorrhagia) หากเป็นช่วง 2 สัปดาห์หลังมีประจำเดือน และมีเลือดออกไม่มากอยู่ 2-3 วัน อาจเป็นเลือดจากฮอร์โมนปกติที่เปลี่ยนแปลงหลังไข่ตก แต่หากมีเลือดออกอยู่หลายวัน อาจเกิดจากความผิดปกติทางฮอร์โมนทำให้ไข่ไม่ตกจากรังไข่ มีติ่งเนื้อในโพรงมดลูก หรือติ่งเนื้อที่ปากมดลูกได้
4. ผู้หญิงที่มีประจำเดือนเว้นช่วงห่าง (Oligomenorrhea) คือมีรอบประจำเดือนห่างกันมากกว่า 35 วัน และในผู้ป่วยบางรายอาจมีเลือดประจำเดือนออกมากเป็นบางเดือน สลับกับเลือดออกกะปริกะปรอย อาจเกิดจากภาวะเครียด หรือฮอร์โมนที่ผิดปกติ เช่น โปรแลคติน ไทรอยด์ ฮอร์โมนเพศ เป็นได้
ประจำเดือนในผู้หญิงที่แต่งงานแล้วแตกต่างจากผู้หญิงโสดหรือไม่
ผู้หญิงที่รับประทานยาคุมกำเนิด หรือ ฉีดยาคุมกำเนิด อาจมีเลือดออกกะปริกระปรอยได้เป็นปกติ แต่หากไม่ได้คุมกำเนิดแล้วมีเลือดออกผิดปกติ อาจเป็นจากการตั้งครรภ์ที่ผิดปกติได้ นอกจากนี้เลือดออกอาจเกิดจากปากมดลูกอักเสบก็ได้เช่นกัน
ฮอร์โมนที่ผิดปกติมีผลกระทบต่อสุขภาพอย่างไร
สำหรับผลกระทบต่อสุขภาพนั้น ขึ้นอยู่กับชนิดของฮอร์โมนที่ผิดปกติ แต่หากเป็น กรณีที่เกิดจากไข่ไม่ตกเรื้อรัง (สาเหตุที่พบบ่อย) จะทำให้มีขนดก ผิวมัน มีบุตรยาก และเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก หลอดเลือดหัวใจ ระดับน้ำตาลและไขมันในเลือดสูง จึงควรหาสาเหตุและรักษา พร้อมทั้งตรวจติดตามเป็นระยะนอกเหนือจากการรักษาที่ปลายเหตุด้วยการให้ฮอร์โมนหรือยาเม็ดคุมกำเนิดปรับรอบเดือนเพียงอย่างเดียวค่ะ
หากมีประจำเดือนผิดปกติควรทำอย่างไร
ในบางครั้งผู้หญิงปกติอาจมีรอบเดือนผิดปกติในบางเดือนขึ้นอยู่กับฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลง และสุขภาพในเดือนนั้นๆ แต่หากมีเลือดออกมาก อาจทำให้เกิดภาวะซีด อ่อนเพลียได้ จากที่ได้กล่าวไปแล้วว่า การมีเลือดออกผิดปกติ อาจเกิดจากฮอร์โมนที่ผิดปกติ หรือพยาธิสภาพภายในมดลูก ดังนั้นหากมีรอบเดือนผิดปกติเป็นเวลานาน จึงควรตรวจหาสาเหตุด้วยค่ะ
ขอบคุณข้อมูลดีๆ จากหนังสือ Metabolic Health News ภาพสวยๆ จาก Internet ค่ะ
